Một số người không ngừng đặt câu hỏi “tại sao mãi không cao lên được”, nhất là các bạn trẻ bị chững chiều cao khi chưa đạt vóc dáng chuẩn. Hiểu được nguyên nhân cũng như nhận biết các dấu hiệu bất thường của cơ thể giúp bạn có kế hoạch chăm sóc sức khỏe tốt và phù hợp hơn để cải thiện tốc độ tăng trưởng. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về từng giai đoạn phát triển chiều cao và bí quyết tối ưu tiềm năng tăng trưởng nhé.
Tốc độ tăng trưởng chiều cao trung bình theo từng giai đoạn

Giai đoạn sơ sinh (0 – 1 tuổi)
1000 ngày đầu đời được xem là giai đoạn tăng trưởng “vàng” thứ hai của trẻ, trước đó là thời kỳ bào thai. Trong thời gian sơ sinh 0 – 1 tuổi, trẻ khỏe mạnh sẽ tăng thêm tới 25cm về chiều cao. Mức tăng này chiếm tới ½ chiều dài cơ thể của trẻ khi chào đời, cũng là mức cải thiện tốt nhất trong suốt quá trình tăng chiều cao của trẻ trong 18 – 20 năm.
Trẻ mẫu giáo (2 – 6 tuổi)
Trẻ khỏe mạnh trong năm tuổi thứ 2 có thể cao hơn 11 – 13cm, con số cụ thể phụ thuộc vào giới tính và chế độ chăm sóc hiện tại. Từ 3 tuổi, trẻ bắt đầu ổn định tăng trưởng với khoảng 5 – 7cm tăng thêm mỗi năm. Trẻ trong độ tuổi này bắt đầu làm quen với môi trường học tập mẫu giáo nên có thể có sự thay đổi về tình trạng sức khỏe. Cha mẹ cần chú ý chăm sóc trẻ để trẻ tăng cường đề kháng, đạt tốc độ tăng chiều cao tối ưu.
Tuổi thiếu niên (7 – 12 tuổi)
7 – 9 tuổi là giai đoạn trẻ chuẩn bị nền tảng sức khỏe ổn định cho tuổi dậy thì phát triển chiều cao mạnh mẽ. Tốc độ tăng trưởng trung bình trong 2 năm này vẫn ở mức 5 – 7cm mỗi năm với cả nam và nữ. Sau đó, trẻ bắt đầu dậy thì vào khoảng 10 – 11 tuổi với nữ và khoảng 11 – 12 tuổi với nam. Các bé gái có thể trải qua thời gian đạt đỉnh tăng chiều cao ở khoảng 11 – 12 tuổi, mức cải thiện ở thời điểm này khoảng 8 – 12cm/năm nếu được chăm sóc đúng cách.
Tuổi vị thành niên (13 – 18 tuổi)
Đây được xem là giai đoạn dậy thì chung ở cả nam và nữ, cũng là thời gian nước rút trong hành trình phát triển chiều cao. Các bé trai đạt tốc độ tăng trưởng lý tưởng vào khoảng 13 – 15 tuổi với 8 – 15cm/năm trong trường hợp cơ địa khỏe mạnh, chế độ chăm sóc hoàn hảo. Dậy thì kết thúc vào khoảng 15 tuổi với nữ và 17 tuổi với nam. Sau đó đến khi 18 tuổi, trẻ chỉ có thể cao hơn một chút, tốc độ chậm dần trước khi ngừng hẳn. Một số trường hợp bạn đã ngừng cao ở tuổi 18, nhất là nữ giới.

Tuổi trưởng thành
18 – 20 tuổi trở lên được xem là độ tuổi trưởng thành mà chúng ta sẽ không cao thêm nữa. Một số trường hợp, thường là nam giới cao thêm sau 18 tuổi và cũng sẽ ngừng hẳn từ tuổi 20, rất hiếm trường hợp nào cao thêm sau 20 tuổi. Ở độ tuổi trưởng thành, nếu bạn vẫn chưa đạt được chiều cao lý tưởng, bạn chỉ có thể hack dáng bằng cách phối đồ khéo léo hoặc điều chỉnh tư thế bởi không còn khả năng tăng trưởng tự nhiên.
Những nguyên nhân nào khiến cho chiều cao ngừng phát triển?
Giới tính
Thông thường, tốc độ tăng trưởng cũng như những thay đổi về vóc dáng của nam sẽ rõ ràng và mạnh mẽ hơn nữ giới. Nam giới thường trải qua giai đoạn tăng chiều cao kéo dài hơn so với nữ giới. Nam thường tiếp tục phát triển vào cuối giai đoạn thanh thiếu niên, thậm chí có thể đến khi họ ở trong độ tuổi 20. Trong khi đó, thời điểm ngừng cao của nữ sớm hơn, thường từ 16 đến 18 tuổi.
Độ tuổi
Chiều cao không ngừng tăng lên từ khi còn là bào thai, tiếp diễn suốt 18 – 20 năm đầu đời. Chiều cao ngừng phát triển khi bạn đã một độ tuổi nhất định, thường trong khoảng 18 – 20 tuổi. Cụ thể, sau khi dậy thì kết thúc, bạn có thêm 2 – 3 năm tiếp tục tăng trưởng nhưng tốc độ đã chậm dần. Sau đó, xương bắt đầu cốt hóa, chiều cao ngừng tăng thêm, đồng nghĩa cố định về vóc dáng.
Tuổi dậy thì
Tình trạng dậy thì cũng là một trong những yếu tố quyết định sự kết thúc của quá trình phát triển của xương. Trong một số trường hợp, vì lý do khách quan hoặc chủ quan, bạn bị dậy thì sớm, tức là dậy thì trước 9 tuổi. Khi bạn dậy thì sớm, chiều cao tăng mạnh trong một thời gian ngắn 1 – 3 năm, sau đó cũng sẽ chậm cao dần và ngừng hẳn. Như vậy, thời điểm ngừng cao của những bạn dậy thì sớm cũng nhanh hơn bình thường, đồng nghĩa bạn mất khoảng 1 – 2 năm tăng trưởng.

Tình trạng bệnh lý
Các bệnh lý hoặc vấn đề sức khỏe như bệnh tiểu đường, bệnh thận, hoặc rối loạn nội tiết, có thể ảnh hưởng đến khả năng phát triển thể chất và cản trở chiều cao. Bên cạnh đó, các bệnh lý liên quan đến xương, chẳng hạn như bệnh loãng xương hoặc bệnh viêm khớp dạng thấp, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao bằng cách làm suy yếu cấu trúc xương.
Môi trường và lối sống
Môi trường sống, tình trạng dinh dưỡng, hoạt động thể chất, giấc ngủ, thói quen sinh hoạt… có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tăng chiều cao của chúng ta. Bạn có thể ngừng cao sớm hơn bình thường nếu áp dụng chế độ ăn uống kém khoa học trong thời gian dài. Cơ thể thiếu chất, lười vận động, thức khuya, thường xuyên tiêu thụ các sản phẩm kém lành mạnh/chất kích thích, sống trong môi trường ô nhiễm… là những nguyên nhân khiến bạn ngừng cao dù chưa đạt 18 – 20 tuổi.
Tiền sử chấn thương xương khớp
Tiền sử chấn thương xương khớp ảnh hưởng đến thời điểm ngừng tăng chiều cao, tùy thuộc vào mức độ và vị trí chấn thương. Một số chấn thương có thể gây ra các vấn đề dài hạn hoặc biến dạng xương khớp. Điều này ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất tổng thể và ngừng tăng chiều cao sớm hơn so với người khỏe mạnh.
Nếu bạn từng trải qua chấn thương xương nghiêm trọng, chẳng hạn như gãy xương ở các vùng quan trọng của cơ bắp và xương (phần chân dưới, xương đùi hoặc cột sống) có thể khiến chiều cao tăng chậm hoặc ngừng phát triển. Chấn thương khớp ở dây chằng hoặc phẫu thuật khớp, có thể ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của khớp. Điều này khiến bạn giảm khả năng thực hiện các hoạt động thể chất, tác động tiêu cực lên sự tăng cường cơ bắp và xương và dẫn đến ngừng phát triển chiều cao.

Dấu hiệu nhận biết chiều cao ngừng phát triển
Không thay đổi chiều cao
Dấu hiệu điển hình cho thấy chiều cao ngừng phát triển chính là bạn nhận ra mình không còn cao lên trong khoảng 6 tháng gần đây. Theo dõi chiều cao định kỳ 6 – 12 tháng là điều quan trọng trong suốt quá trình phát triển nhằm nắm được tốc độ tăng trưởng cũng như phát hiện những bất thường về cơ thể. Hãy kiểm tra chiều cao hiện tại hiện tại và so sánh với chiều cao khoảng 6 – 8 tháng trước đó, nếu không có thay đổi chứng tỏ bạn đã ngừng cao thêm.
Không thay đổi thêm về chiều dài tay/chân
Theo dõi kích thước bàn chân cũng là một cách nhận biết thời điểm ngừng phát triển chiều cao. Cấu trúc xương chân không thay đổi phần nào chứng tỏ xương không kéo dài thêm. Thông thường, trong độ tuổi dậy thì, size giày của bạn sẽ liên tục phải thay đổi vì xương phát triển mạnh mẽ, kích thước chân cũng theo đó có nhiều biến đổi.
Trong giai đoạn phát triển ở độ tuổi thanh thiếu niên, bàn tay của một người thường dài lên và cũng lớn hơn về bề ngang. Khi bàn tay không còn dài hơn và không thay đổi kích thước, đó có thể là dấu hiệu chiều cao đã ngừng phát triển.
Một số bộ phận cơ thể phát triển đạt đỉnh
- Chu kỳ kinh nguyệt ở nữ đã đều đặn hàng tháng với số lượng ngày nhất định.
- Hệ thống lông phát triển đầy đủ, bao gồm lông ở vị trí ria mép (nam), lông tay, chân, nách, bộ phận sinh dục…
- Nam giới đã vỡ giọng xong.
- Nữ giới phát triển kích thước ngực tối đa, săn chắc và đầy đặn. Ngực không còn căng tức, ngứa như đang trong thời gian dậy thì.
- Bộ phận sinh dục hoàn thành quá trình phát triển như người trưởng thành.
Chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể) không thay đổi
Nếu chỉ số BMI không thay đổi trong một thời gian dài và đứng ở mức dưới hoặc trên mức bình thường cho độ tuổi và giới tính, đó cũng là một dấu hiệu ngừng cao. Bạn có thể tìm đến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn theo dõi tăng trưởng và đo chiều cao của bạn theo thời gian. Nếu sự phát triển không tương thích với độ tuổi và lối sống của bạn, đó có thể là dấu hiệu cần kiểm tra sự ngừng tăng chiều cao.

Những yếu tố giúp cải thiện chiều cao nhanh chóng và hiệu quả
Đảm bảo chế độ dinh dưỡng khoa học
Để tăng tốc chiều cao, điều quan trọng nhất là duy trì một chế độ dinh dưỡng khoa học. Bạn nhớ rằng protein là thành phần chính trong quá trình tạo và sửa chữa tế bào, bao gồm các tế bào xương. Bổ sung đủ lượng protein trong chế độ ăn uống hằng ngày bằng cách tiêu thụ thịt, cá, đậu, hạt và sản phẩm từ sữa. Bên cạnh đó, canxi giúp xây dựng và duy trì xương mạnh mẽ và vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn. Các sản phẩm từ sữa, hạt óc chó, cá hồi, rau xanh sẽ giúp cung cấp canxi và vitamin D.
Chế độ dinh dưỡng đáp ứng nhu cầu tăng trưởng chiều cao không thể thiếu các vi khoáng quan trọng không kém như vitamin K, vitamin A, vitamin C, kẽm, kali, magie, phốt pho… Dinh dưỡng khoa học ngoài đủ chất cũng còn cần đủ lượng calo theo nhu cầu khuyến nghị từng độ tuổi. Lượng calo không đủ khiến cơ thể không có năng lượng tăng trưởng, còn nếu tiêu thụ quá lượng calo cho phép, bạn sẽ bị thừa cân, cản trở phát triển chiều cao.
Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao
Tập thể dục và chơi thể thao thường xuyên giúp lứa tuổi trẻ em và thanh thiếu niên phát triển xương, tăng cường cơ bắp. Các hình thức vận động chịu tác động lực như bóng rổ, bơi lội, cầu lông, bóng chuyền… kích thích xương kéo dài, tăng khả năng sản xuất nội tiết tố tăng trưởng. Ngoài ra, bạn cũng có thể lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng hơn nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả tăng trưởng như chạy bộ, đạp xe, nhảy dây, đu xà, tập yoga…
Quan trọng là duy trì một lịch trình tập luyện đều đặn, ít nhất 3 – 5 ngày/tuần và nên thực hiện hằng ngày. Các bài tập tập trung vào cơ bắp cơ lưng và chân có thể giúp cải thiện tư duy và tăng sự phát triển chiều cao. Nếu bạn không có nhiều kinh nghiệm lựa chọn hoặc thực hiện các bài tập, hãy tìm đến chuyên gia thể hình để được tư vấn chế độ tập luyện phù hợp với tình trạng cơ thể hiện tại.

Chăm sóc giấc ngủ mỗi đêm
Có tới hơn 90% quá trình phát triển trong ngày của xương diễn ra khi bạn ngủ bởi lúc này xương đang được thư giãn, không phải chịu bất kỳ áp lực nào. Hãy đảm bảo giấc ngủ mỗi tối đủ thời lượng 7 – 9 giờ và bắt đầu từ khoảng 21 – 22h. Điều này giúp bạn dễ dàng đạt lượng nội tiết tố tăng trưởng tối ưu khi ngủ sâu giấc vào khoảng 23h – 1h. Dưới đây là những bí quyết giúp bạn có một giấc ngủ ngon hằng đêm:
- Môi trường ngủ thoải mái, phòng ngủ yên tĩnh, thoáng mát.
- Giường ngủ êm ái, đệm sạch và có độ cứng nhất định.
- Màn hình điện tử như điện thoại di động, máy tính bảng và TV có thể phát ra ánh sáng xanh kích thích não bộ và làm giảm chất lượng giấc ngủ. Bạn cần hạn chế sử dụng các thiết bị này ít nhất 1 giờ trước khi đi ngủ.
- Cố gắng đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời gian hằng ngày, kể cả ngày nghỉ cuối tuần. Điều này giúp cải thiện chu kỳ giấc ngủ và hỗ trợ phát triển chiều cao tốt hơn. Tuy vậy, bạn vẫn nên cho phép cơ thể có thời gian bù đắp giấc ngủ cần thiết.
- Trước khi đi ngủ, hãy thực hiện các hoạt động thư giãn như đọc sách, giảm ánh sáng, nghe nhạc nhẹ để giúp cơ thể và tinh thần được thư giãn.
- Tránh ăn quá no hoặc uống nhiều nước trước khi đi ngủ để tránh gián đoạn giấc ngủ.
Luôn điều chỉnh tư thế
Sức khỏe xương khớp đảm bảo thì quá trình tăng trưởng diễn ra thuận lợi. Cách tốt nhất để giữ gìn tình trạng xương khớp chắc khỏe chính là điều chỉnh tư thế trong mọi hoạt động thể chất thường ngày. Không chỉ tư thế đi, đứng, ngồi, nằm mà cả các tư thế khiêng vác đồ vật, tập luyện cũng cần đúng chuẩn như sau:
- Luôn giữ thẳng lưng khi đi, đứng hay ngồi.
- Nếu ngồi học, làm việc hoặc sử dụng máy tính trên bàn, bạn đảm bảo khoảng cách vị trí ngồi đến bàn vừa phải. Bạn cũng có thể sử dụng ghế có đệm tựa để giữ lưng thẳng thoải mái, hai chân đặt hoàn toàn dưới sàn.
- Sử dụng gối có độ cao vừa phải khi nằm ngủ, ưu tiên nằm ngửa và nằm nghiêng, có thể kê thêm một chiếc gối mỏng dưới đầu gối khi nằm.
- Không bê vác đồ quá nặng hoặc áp dụng sai tư thế khi khiêng đồ.
- Tránh tập thể dục hoặc chơi thể thao sai kỹ thuật.

Tránh xa các thói quen thiếu lành mạnh
Thói quen sinh hoạt hằng ngày là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phát triển chiều cao. Hãy loại bỏ ngay các thói quen sau đây nếu muốn tối ưu tiềm năng tăng trưởng:
- Hút thuốc: Thuốc lá không chỉ gây hại cho sức khỏe tổng thể mà còn làm giảm tốc độ tăng chiều cao ở trẻ em và thanh thiếu niên do nicotin trong thuốc lá gây ức chế xương.
- Tiêu thụ cồn: Rượu, bia và các loại đồ uống có cồn gây tác động xấu đến cơ thể, tạo áp lực cho xương khiến chiều cao chậm phát triển.
- Tiêu thụ thức ăn nhanh và thực phẩm không lành mạnh: Thức ăn nhanh, những món ăn có nhiều đường và chất béo không lành mạnh có thể gây thất thoát dinh dưỡng, ảnh hưởng không tốt đến cân nặng, gây cản trở chiều cao.
- Áp lực tinh thần và căng thẳng: Tình trạng stress kéo dài có thể ảnh hưởng đến tốc độ phát triển do tác động tiêu cực đến khả năng ăn uống, hấp thụ dưỡng chất, giấc ngủ cũng như khả năng vận động.
- Thói quen xấu trong việc tự chăm sóc sức khỏe: Thức quá khuya, lười vận động, thiếu sự theo dõi tình trạng cơ thể là những thói quen xấu khiến sức khỏe giảm sút, kìm hãm tăng trưởng.
Sử dụng thực phẩm hỗ trợ giúp cải thiện tốc độ chiều cao
Nếu bạn đang cần cải thiện chiều cao, tăng tốc độ tăng trưởng, hãy sử dụng thêm sản phẩm hỗ trợ, bên cạnh chế độ dinh dưỡng lành mạnh. Các sản phẩm này sẽ giúp bạn được đáp ứng tối ưu lượng dưỡng chất cần thiết cho quá trình phát triển chiều cao. Sử dụng thực phẩm hỗ trợ tăng chiều cao giúp bạn hạn chế tình trạng thiếu hụt chất, cung cấp cho cơ thể yếu tố dinh dưỡng quan trọng nhất cho chiều cao.
Để đảm bảo an toàn cho cơ thể và hiệu quả mang lại đúng mong đợi, hãy chọn sản phẩm hỗ trợ từ thương hiệu uy tín. Hiện nay, các sản phẩm của Mỹ được ưa chuộng bởi được sử dụng rộng rãi và đây cũng là “cái nôi” cũng lĩnh vực sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Hãy chọn sản phẩm đã được kiểm định về quy trình sản xuất, thành phẩm, hiệu quả được ghi nhận. Thành phần ở dạng chất dễ hấp thụ hoặc có nguồn gốc thiên nhiên nên được ưu tiên.

Nếu bạn đang trong thời gian phát triển chiều cao nhưng mãi không đạt chuẩn vóc dáng như bạn bè, hãy nhanh chóng tìm nguyên nhân và điều chỉnh phương pháp chăm sóc sức khỏe ngay. Bên cạnh áp dụng các bí quyết cải thiện tốc độ tăng trưởng như chúng tôi vừa chia sẻ, bạn không quên theo dõi cơ thể thường xuyên để đảm bảo cơ hội cao hết tiềm năng nhé.
- Tin liên quan: Top 10 loại sữa phát triển chiều cao cho bé 5 tuổi hiệu quả